“Yanşaq”-Əsir Yurdumuz.!

Vətən.. Bu Anlayış bəlkədə nisbi anlayışdır.!. Ancaq hələ keçən əsrdə yaşamış Ukrayna Pedoqoqu Suxomlinski deyirdi: “Vətən uşaq üçün bir parça çörəkdən və buğda zəmisindən,meşə kənarından və kiçik göl üzərindəki mavi səmadan başlayır”.  Bu fikri bir azda genişləndirsək deyə bilərik ki,VƏTƏN doğulduğun,boya başa çatdığın sosial-bioloji mövcud olduğun coğrafiyadır.!                                                                                                                               Bəs biz yeni nəsil Kəlbəcər gənclərinin Vətəni?!….Bu suala daha ətrafli “Kəlbəcər” başlıqlı yazımda ətraflı şərh vermişdim.                                                       Bu gün mən daha da dərinə varacam və doğulduğum lakin bir ildən sonra erməni hərbi birləşmələri tərəfindən viran edilən doğma kəndim “Yanşaq” haqqında bildiyim informasiyaları sizlərlə bölüşəcəm..Gəlin ilk öncə Yanşaq toponiminin mənasına diqqət edək:Bəzi Mənbələrdə bura “aşıqlar yurdu”,aşıqlar məskəni”(N.G.Məmmədov “Topanomika”,M.Təhməzov.”Kəlbəcər Ensklopediyası”.) anlamını bildirir..Sözün leksionu türk mənşəlidir.                                                                               Yanşaq kəndi Kəlbəcər rayonunun digər yaşayış məntəqələrinə nisbətən kiçik kənd olub.Bu kəndin yaradılış tarixinə nəzər yetirdikdə demək olar ki,XIX əsrdə Tovuz-Qazax bölgəsindən çar məmurlarının isdibdadından təngə gələrək daha dağlıq relyefdə məskun olmaq(Etimoloji mənbələrə əsasən) istəyən bəylər tərəfindən binə edildiyinin şahidi oluruq..                            Qeyd edimki 2 mindən biraz artıq sakini olan Yanşaq kəndi Azərbaycana xeyli sayda ziyalı nəsli bəxş edib…Bu kənd qeyri -adi heyratəmiz təbiətə malik olub.Təmiz havaya,səfali relyefə malik olan kənd uzunömürlülər diyarı olub..Qaratel nənə,Ellaz dayı kimi insanlar 120-dən artıq yaş ömür sürmüşlər.                                                                                                                                         Yanşaq kəndinin ətrafında bir sıra kiçik yaşayış məskənləridə olub: Yanşaqbinə___Bura Yanşaq kəndinin binə yeriymiş və kəndin sakinləri Yanşaqdan ayrılan insanlar olub.Onlar mal-qara saxlamaq üçün orada məskunlaşıblar.!                                                                                                                       Yanşaq kəndinin yaşlı insanlarının xatırladığı məhşur yaylaqları bunlardır:Qaranın yurdu,Eşşək meydanı,ŞırŞır,Daşgələn,Qara Arxac,Heyvəli,Xosrovun yurdu,Yal Yurdu,Çicəkli və s.                                                      Birazda mhşur yerlərindən sadalayaq:Meydan çayı,At qoruğu,Dəvə düşən,Bala düz,Böyük düz,Taxça,Qurban biçən,Daşgələn çayı,Qara Arxacın çayı və s…                                                                                                                                         Təbiiki mən bu qısa yazımla doğma kəndim haqqında tam geniş həcmli informasiya verməyə idaalı deyiləm.Çünki Yanşaq işğal olunanda mənim cəmi 1 yaşım olub.Ancaq böyüklərimdən,kəndin ziyalı insanlarından və elmi mənbələrdən aldığım bilgilərimi szilərlə bölüşmək istədim.

Hörmətlə Baba Qamətli

 

 

 

Sevgi yoxsa Sexsual Həvəs?!

SEVGİ..Bu anlayış ilk baxışdan təfəkkürümüzdə sadə ümumiləşmiş bir məfhum kimi canlanır..Cünki gündəlik həyatımızda,kütləvi informasiya vasitələrində,bədii əsərlərdə və s…bu ada tez-tez rast gəlirik.

Bir dostumun təkidilə məndə  “Sevgi “anlayəşına özümün münasibətimi kiçik yazımla bildirmək istədim.                                                           İnsan çox mürəkkəb varlıqdır..Bu mürəkkəblik heçdə təbiətin ali varlığının bioloji rəngarəngliyi ilə deyil,ondakı psixioloji strukdurdur.          Təbiətin digər canlılarından fərqli olaraq insanın təlabatı təkcə bioloji deyil,həmdəki sosial(mənəvi) təlabatlardır.Məhz SEVGİDƏ insanın sosial-psixioloji təlabatı kimi təzahür edir.!                                                                    Sevginin ilk təzahürü insanın anadan olmamışdan(pronental mərhələ) əvvəl yaranır.Beləki Anasının ruhi-emosianal durumu bətnindəki körpəsinə birbaşa təsir edir.Elə bu səbəbdəndir ki,antisosial ailələrdə uşaq dünyaya gələrkən psixioloji cəhətdən defekt olur..Yeni dünyaya gələn uşaqda psixioloji prosesler hələ inkişaf etmədiyindən O,ətrafındakı cisim və hadisələri ayırd edə bilmir.Ancaq iki ayın tamamında(yəni el deyimilə qırxı çıxdıqda) artıq onda canlanma kompleksi ilə əlaqədar Sevgi hissidə digər proseslərlə inkişaf edir. Uşağın anası ilə Emosianal Ünsiyyəti sonradan onun ” Ana Sevgisinə” çevrilir.3 yaşında uşağın nitqinin inkişafi,onun sosial təcrübəyə yiyələnməsinə yəni  təbiət,cəmiyyət və s. sevgisinin yaranmasına gətirib çıxardır.Təbiiki bu Tərbiyə prosesindəndə çox aslıdır…ƏKS cinsə olan sevgi  isə “Yeniyətməlik” yaşda olan anotomik-fizioloji ve mənəvi yetkinləşmə ilə bilavasitə bağlıdır.                                                                                                                   İKi gəncin bir-birini sevməsi üçün əsas zəmin onların bir-birinə olan dərin inamı və ehtiramıdır..ikinci səbəbsə qarşılıqlı psixioloji təsirdir.Üçüncü səbəbsə Gənclərin bir biriləri üçün İDEAL” O” olmasıdır(bəzən onun üçün “SEVƏN Könül göyçək olar”,”Sevənlərin gözü kor olur” və s. kimi ifadələr deyilir.)..Bu üç amilin sintezi onu deməyə əsas verirki Sevgi biososial hadisədir.Seksual  və mənəvi ehtiyac vəhdətdədir.Öz praktikamda deyə bilərəmki Sevgi insan üçüm həyatın əsasıdır.Mənim nəzərimdə “O” idealdır.Sanki yaşam motivimdir,yaşama səbəbimdir..eyni məkanda omasaqda,zaman Bizi Sintezləşdirir.cünki hər an onunla yaşayıram.Həyat planlarımın məqsədi,yaşama eşqim məhz onun sayəsindədir..SONDA: Dünyanın xilası ancaq sevgi olacaq.Nifrətə qarşı ən böyük silah sevgidir.!….Mən necə idealimdakı “Onu” manyakcasına sevirəmsə sizdə SEVİN və SEvilin.!

                                            Hörmətlə Baba Qamətli…

“Təhsil-uçuruma yuvarlanan gələcəyimiz”.

Hər bir xalqın inkişafının fövqündə dayanan əsas faktor onun təhsil sistemi ilə əlaqədardır.Bəşər cəmiyyəti əldə etdiyi inqilabi kəşflərin

Kəlbəcər-Əsirlikdə qalan yurdum.

Kəlbəcər-bu ad mənə həm çox yaxın,həmdə ki çox uzaqdır..Demək olar hər gün  bu adı eşidirəm,amma təxəyyülümdə canlandırdığım doğma diyarı əyani görə bilmirəm.

Artıq 20 ildir ki, “Kəlbəcər” kəlməsi yalnız dillərdə qalıb,kimisi səmimi,kimisi isə qeyri-səmimi,kimisi o yerlərin həsrəti ilə,kimlər isə yalnız bu ad altında öz şəxsi maraqarını həyata keçirmək üçün bu kəlməni dillərindən düşürmürlər..Amma Tarix hər kəsi süzgəcdən kecirir,kimin niyyətinin nə olduğunu zamanı gəlincə üzə çıxardacaq..

    Kəlbəcər haqqında,bir azda dəqiqləşdirsək onun tarixi,mədəni abidələri və çoğrafi spesifikliyi haqqında çoxumuzun nə yazıq ki,kifayət qədər bilgimiz yoxdur.Əsasən yaşlı nəslin verdiyi qeyri-elmi,etimoloji məlumatlar əsasında çoxumuz nəzəri bilgimizi formalaşdırırıq….ancaq bu məlumatlar isə bəzən səhv,bəzəndə müəyyən qrupların formalaşdırdığı ideologiyaya xidmət edir.(məs:buna əyani misal olaraq,elə Kəlbəcər adınn izahında da görürük..)..

Tarixin Müəmması-Çingiz Xan.

Əziz dostlar,hələ orta məktəbdə oxuyarkən Tarix müəllimimiz Azərbaycan və dünya tarixində dərin izlər buraxmış hökmdarlar,sərkərdələr və dövlər başçıları haqqında məlumat verərkən məni ən çox haqqında düşünməyə vadar edən kökmdar Çingiz xan olub.

İslam Demokratiyası,yoxsa Həqiqi Demokratiya?

Sözümü hardan və necə başlayım bilmirəm…..amma əvvəlcə belə bir yazını yazmağa məni təhrik edən əsas amili göstərmək istəyirəm.

Demək İran yönümlü “Fitrət” jurnalının saylarının birində “İslam Demokratiyası” başlıqlı bir yazıya rast gəldim..Burada reallıqdan kənar ağız dolusu danışılır…nəysə,bu yazını oxudum və təsüratlarımı sizlərlə bölüşmək qərarına gəldim.

Şüurda inqilab

Bəşər övladı xəlq olunduğu dövrdən,uzun bir zaman kəsiyində İptidaidən Aliyə doğru təkamül mərhələsi keçmişdir.İpdidadi insanla, müasir insanı müqayisə etsək aradakı fərqlər açıq şəkildə nəzərə çarpacaq.Bu insanlar arasında fiziki qurluş daha tez diqqəti cəlb etsə də,İptidadi insanla müasir insan arasında ən böyük fərq,Şüurda olan fərqlilikdir.
Əgər ilk insanlar təbiətin hazır nemətləri ilə qidalanıb yaşayırdılarsa,müasir insan həm istehsal edir,həmdə istehlakçı olur.Bir növ təbiətdən asılılığı zəifləyir.Bu amil insanların bioloji təlabatından yaranan fərqlilikdir.
İptidai İnsana Sosial varlıq demək çətindir.Çünki onlar bioloji yaşayırdılar.(yəni onlar orqanizmin təlabatını ödəyirdilər).Ancaq müasir insanlar həm bioloji yaşayır,həmdəki sosial.bir sözlə Biososial varlıqdır.Bunun da əsas səbəbi Əqlin inkişafındadır.
Bildiyimiz kimi ilk dəfə bəşər tarixində “İnsan şüurunda inqilab”Neolit dövründə olub.Məhz bu səbəbə görə həmin dövrü Tarixdə, Neolit inqilabı kimi xarakterizə edilir.Daha sonra Sənaye inqilabı ilə insan şüuru ali mərhələyə doğru bir addımda yaxınlaşdı..Nəhayət,ETİ ilə insan əqli fövqalədə gücə sahib olduğunu gəstərdi.
Bütün bunlar dünyanın ümumi inkişafının mərhələsi idi.Əgər bu inkişaf mərhələlərini regionlara ayırsaq ziddiyyətli və fərqli nəticələrə gəlib çıxarıq.Məs:Şərq ilk elmi biliklərin yaranmasının mərkəzi olsada,elm,təhsil Qərbdə yüksək səviyyəyə çatıb.Bütün bunların fonunda Qərblə,Şərq insanı arasında mədəni fərqlərlə yanaşı,həmdə düşüncə tərzi,həyata baxış və s.əsaslı şəkildə fərqlənir.
Nədənsə Şərq insanında,Qərbə nisbətən heyvani hisslərlə yaşama daha çox nəzərə çarpıb(məs:Kralların,Əmirlərin,monorxlarin timsalında bunu aydın sezə bilərik).
Bugündə bu tendensiya davam edir:bunu əyani misallarla izah etməyə çalışacam.Yəqinki hər biriniz BƏƏ,Qətər,Küveyt,Bəhreyn kimi ölkələri tanıyırsız.yuxarıda adlarını sadaladığım ölkələr,adam başına düşən gəlirinə görə ABŞ,Kanada,Fransa,İspaniya kimi ölkələri qabaqlayır.Neftdən gələn böyük maliyyə imkanları hesabına bu ölkələr səhrada sanki cənnət yaradıblar.hətda artıq son bir neçə ildə İqtisadiyyatın birtərəfli olmaması üçün qeyri-neft sektorunuda inkişaf etdiriblər.Ancaq bütün bu amillərə baxmayaraq dünyanın inkişaf etmiş ölkələri siyahısına daxil olmayıblar.bununda ən böyük səbəblərindən biri həmin ölkələrin cəmiyyətlərinin intellektual səviyyəsinin aşağı olmasıdır.
Başqa bir misal isə öz praktikamdan göstərəcəm:Bu yaxınlarda Hollandiyadan olan təlimçilərin təşkil etdiyi Siyasi bir təlimdə iştirak etdim.Erik adlı təlimçidən soruşdumki,Avropanın ən demokratik ölkələrində sayılan Hollandiya cəmiyyəti ilə,Azərbaycan cəmiyyəti arasında əsas fərqi nədə görürsüz?-O,mənə cavabında bildirdiki hər şeydən öncə sizdə insanların həyata baxışı,düşüncə tərzi çox fərqlidir.Əgər biz Siyasət xalqın Taleyidir,yəni hər kəs siyasətlə məşğul olmalıdır,siyasi bilklər əldə etməlidir deyiriksə,siz bunu hakimiyyətə gəlib öz yaxınlarınızı ətrafınıza yığıb güclü ailə-klan rejimi yaratmaq düşüncəsinizdəsiniz.bir sözlə bizim fərdiyyətçi bir xalq olduğumuzu söylədi.
Göründüyü kimi bu misallardan çox şey aydın olur.Əgər biz müsbətə doğru nəyisə dəyişmək dəyişmək istəyiriksə,ilk öncə insanların düşüncə tərzini dəyişməyə çalışmalıyıq.Yoxsa,Cəmiyyəti dəyişməyib rejim dəyişsə,ənənəvi tendensiya davam edəcək……bir sözlə əziz dostlar,siyasi rejimlərdə deyil,fikirdə,şüurda inqılab etmək lazımdır…

 

Baba Qamətl

Özümüz özümüzün düşməniyik

                  Tarix boyu quruluşundan asılı olmayaraq, müxtəlif zamanlarda,müxtəlif cəmiyyətlərdə həmişə cəmiyyətdaxili eybəcərlikərə, cəhalətə qarşı mübarizə aparan milli elita formalaşıb.Bu elita bir növ cəmiyyətin ağır və keşməkeşli yükünü öz üzərinə götürüb,yorulmadan, usanmadan mübarizə aparıb.

 

        Bu baxımdan Azərbaycan cəmiyyətində müxtəlif dövrlərdə xalqın qaymağı sayılan,milli düşüncəli,maarifpərvər insanlar həmişə bu cür mübarizələrdə öndə olublar.Bu ziyalı elita həmişə cəmiyyətdə neqativ hallara qarşı inqilabi dəyişikliklər üçün mübarizədə bir an da olsun geriyə addım atmayıblar.Əgər biz tarixə qısa bir səyahət etsək XIX əsrin ikinci yarısından başlayan, XX əsrin 30-cu illərinə kimi davam edən mərhələni xüsusi vurğulaya bilərik.Beləki M.F.Axundzadə,H.B.Zərdabi,N.B.Vəzirov və adlarını çəkmədiyim başqa maarifçilərlə başlayan bu mərhələ M.Ə.Rəsulzadə,Ə.B.Huseynzadə,Ə.Ağaoğlu,C.Cabbarlı,Ə.Cavad və s.kimi şəxslərin timsalında daha da genişlənsə də,30-cu illərin qanlı Sovet terroru,mədəni geriliyə,cəhalətə,bir sözlə cəmiyyətdəki eybəcərliklərə qarşı mübarizə aparan xalqın bu Elitasının mübarizəsini yarımçıq qoydu.

 

 Çox təəssüf ki,həmin dövrdən sonra artıq saxta,bir növ Aysberqə bənzəyən bir Elita(təbii ki, bunu bütün maarifçi insanlara şamil etmək haqsızlıq olardı) formalaşdı.

 

        Bu gün də bu tendensiya davam edir desək yanılmarıq..Bu gün özünü xalqın elitası adlandıran insanlar iki qütbdə birləşiblər: birinci qütbdə birləşənlər,zahiri olaraq milli-mənəvi dəyərlərlərimizə,mentalitetimizə bağlı,intellektual insanlardan ibarət və eyni zamanda Qərbin inkişaf etmiş mədəni nailiyyətləri ilə,milli mədəni dəyərlərimizi sintez etdirən bir cəmiyyət qurulmasını istəyir.Amma təəssüflər olsun ki, bu qütbdə birləşənlər bunları yalnız bir aksioma kimi qəbul edib,zahiri bir pafos yaratmaq və bununla da cəmiyyətə öz iradələrini qəbul etdirmək istəyirlər.

 

 Digər qütbdə birləşən,özlərini yenilikçi,müasir,mütərəqqi Elita adlandıran insanlar isə,öz milli kimliyindən,mili-mənəvi dəyərlərimizdən,bir sözlə özümüzəməxsus spesifik dəyərlərimizi bir kənara ataraq, Qərbi(ideoloji anlamda) təqlid etməklə,onların mənəvi köləsinə çevrilməmizə çalışır.

 

   Belə olan halda olan yenə xalqa olur…Artıq bizə xarici düşmən lazım deyil,onsuzda “Özümüz Özümüzün Düşməninə Çevrilmişik”

 

            

 

Baba Qamətli

 

 

“ Qarabağın azərbaycanlı və erməni icmaları arasında danışıqların bərpası torpaqlarımızın işğaldan azad olunmasına necə təsir edə bilər?”

1991-ci ildə ölkəmiz 71 illik Sovet hakimiyyətinin tərkibindən çıxaraq,1918-20-ci illərdə mövcud olmuş,